Kaupa hátt, selja lágt

Straumur-Burðarás eignaðist meirihluta hlutafjár í finnska fjárfestingarbankanum eQ fyrir akkúrat tveimur árum og lagði fram yfirtökutilboð í aðra hluti í kjölfarið. Markmiðin með kaupunum, sem áttu sér stað á þeim tíma er verðmæti fjármálafyrirtækja var í hámarki, voru þau að gera Straum að leiðandi norrænum fjárfestingarbanka. Gert var ráð fyrir að heildarkaupverð myndi nema um 260 milljónum evra en söluverðið í dag nemur um 40 milljónum evra, jafnvirði sjö milljarða króna. Má því áætla að söluverðið í evrum sé 15% af kaupverðinu.

Þarf ekki að fara mörgum orðum um þann eignabruna sem hefur átt sér stað með falli útrásarfyrirtækja. Stóribrandur í Noregi er annað sambærilegt dæmi. Eftirmæli íslenskra viðskiptajöfra gætu verið: Þeir keyptu hátt en seldu lágt.

Skilanefnd Straums selur finnskan banka

Arðgreiðsla í boði starfsmanna

Orkuveita Reykjavíkur tapaði 73 milljörðum króna á síðasta ári. Fyrirtækið ætlar að lækka launakostnað um 400 milljónir króna vegna efnahagsástandins. Samt sem áður mun fyrirtækið greiða eigendum sínum 800 milljónir króna í arð. Stjórnarformaður OR réttlætir þessa ákvörðun með þeim hætti að " ... u.þ.b. 1600 milljónir [hafi] verið greiddar í arð árlega og spurður sagði hann að komið hefði til tals að sleppa arðgreiðslu að þessu sinni. 800 milljónir séu þó ekki nema örfá prósent af rekstri fyrirtækisins," eins og segir í frétt Morgunblaðsins.

Þótt ég telji mig vera fyrirtækjasinnaðan mann þá er þessi ákvörðun eigenda OR óskiljanleg. Reykjavíkurborg er að mergsjúga mjólkurkúna en krefst hins vegar þess að laun starfsfólks lækki.

Þessi ákvörðun OR hefur vakið lítil viðbrögð. Hins vegar hafa arðgreiðslur tveggja einkafyrirtækja vakið mun meiri úlfúð meðal almennings og fjölmiðla. Sú fyrri var ákvörðun eigenda HB Granda að greiða sér út 8% arð á sama tíma og fyrirtæki ákvað að standa ekki við umsamdar launahækkanir. HB Grandi, sem ólíkt OR, var rekið með hagnaði eftir skatta á síðasta ári ákvað að standa við gefin loforð eftir mikinn þrýsting frá samfélaginu.

Þorsteinn M. Jónsson, betur þekktur sem Steini í Kók, fékk einnig á baukinn þegar félag hans Sólstafir, sem er m.a. móðurfélag Vífilfells, greiddi út 250 milljóna króna í arð fyrir árið 2007 þrátt fyrir að það hefði tapað rúmum hálfum milljarði. Þorsteinn er eini eigandi Sólstafa og ekki veit ég til þess að starfsfólk Vífilfells hafi þurft að taka á sig launaskerðingu vegna fyrrnefndrar arðgreiðslu.

Arðurinn, sem eigandi OR fær fyrir sinn snúð, er óverjandi ákvörðun í samanburði við þá gagnrýni sem einkafyrirtæki hafa þurft að sæta. Jafnvel þótt aðeins um "örfá prósent" sé um að ræða.

OR greiðir 800 milljónir kr. í arð

Staða SS óljós

Kaup þessi vekja nokkra athygli en Guðmundur að Núpi varð stærsti hluthafinn í B-deild þegar hann keypti hlut Frjálsa Fjárfestingarbankans árið 2005. Staða Sláturfélagsins var slæm um síðustu áramót og mun veikari en stjórnendur félagsins létu í veðri vaka. Eiginfjárhlutfall var aðeins 16% í árslok en hefði orðið enn lægra ef ekki hefði komið til endurmat fasteigna. Fyrirtækið tapaði um 1,5 milljarði króna á síðasta ári og hafa fjármagnsgjöld stóraukist til framtíðar nema að svo ólíklega vilji til að krónan styrkist.

Miðað við núverandi félagsform er hætta á að fjárhagsstaða samvinnufélagsins haldist veik. Fyrirtækið ætti að skoða hlutafélagavæðingu af fullri alvöru og slá þannig tvær flugur í einu höggi: Í fyrsta lagi að tryggja að eigendur A- og B-bréfa, sem hafa lagt fyrirtækinu til fjármagn, geti fengið eðilegt markaðsverð fyrir eignarhluti sína. Og í öðru lagi er mun auðsóttara að sækja nýtt fjármagn með sölu hlutafjár en fullljóst er að sjóðstreymið stendur ekki undir afborgunum langtímaskulda á næstu árum.

 

 

Virðing eignast 31,75% í SS

Allt er þá þrennt er

Stuðningsmenn Fram hljóta að fagna því að Sjóvá hefur gerst aðalstyrktaraðili liðsins, enda bíða fyrirtæki ekki eftir því í unnvörpum að styrkja íþróttafélög þessi dægrin. Maður hlýtur hins vegar að velta vöngum yfir tengslum Framara við tryggingafélögin. Á fáum árum hafa öll stóru tryggingafélögin stutt Fram. Fyrst var það VÍS, svo kom TM eftir að framarinn Hannes Smárason í FL Group hóf að styrkja félagið og nú Sjóvá.

Tíu Framarar lögðu ÍBV 2:0

Íslandsálag

Það er ekki að sjá að fjárfestar hafi miklar áhyggjur af stöðu sænsku ferðaskrifstofukeðjunnar Ticket þrátt fyrir að Fons, stærsti hluthafinn, hafi lýst sig gjaldþrota. Gengi hlutabréfa í Ticket hækkaði um 10% í dag þótt ágætt sé að hafa það í huga að seljanleiki bréfanna er ekki sá sami og hjá stærri félögum eins og sést á muni á kaup og sölutilboðum.

Alltént má ímynda sér að ákveðið Íslandsálag sé á hlutabréfum í Ticket vegna eignarhalds Fons. Það að gengi Ticket hrynji ekki við þær fréttir að stærsti hluthafinn hafi lýst sig gjaldþrota er kannski til marks um það að fjárfestar telji það gott fyrir Ticket að komast undir nýja eigendur, e.t.v. sænska hluthafa. Maður varð oft var við það að erlendir fjárfestar settu ákveðið álag á hlutabréf þeirra félaga sem íslenskir útrásarvíkingar voru áberandi og bréfin urðu þar með verðminni fyrir vikið.

Fyrsta fórnarlamb fjármálakrísunnar

Sparisjóður Mýrasýslu er lítill og sætur sparisjóður sem hefur gengið undir viðurnefninu "Hornsteinn í héraði". Þótt staða hans í heimasveit hafi ávallt verið sterk var SPM í raun og veru ekki sparisjóður heldur helgíraður vogunarsjóður með stóra stöðu í Existu. Ekkert gat því komið í veg fyrir að hann yrði fyrsta fórnarlamb íslensku fjármálakrísunnar ef horft er framhjá fjárfestingarfélaginu Gnúpi. Um mitt síðasta ár var sparisjóðurinn tæknilega gjaldþrota þegar eiginfjárhlutfall hans var orðið neikvætt. Staðan var orðin ansi slæm fyrr um árið. Þannig fengu Byr og SPRON aftur í hausinn hlutabréf í Icebank þegar FME synjaði SPM um virkan eignarhlut í Icebank vegna bágrar fjárhagsstöðu. Stærsti lánadrottinn, Kaupþing, ákvað að leggja sjóðnum nýtt stofnfé og eignast þar með 70% hlut, en um svipað leyti hafði bankinn samþykkt að taka SPRON yfir.

Mikið hefur verið rætt um að hlutafjárvæðing eða stofnfjárvæðing sparisjóða hafi orðið til þess að þeir féllu. Þetta er mikil einföldun og þarf ekki nema að horfa á SPM sem fór út í litla aukingu eigin fjár. Margsinnis hefur verið bent á að flestallir sparisjóðir tóku allt of mikla áhættu; tekju- og hagnaðarmyndun sparisjóða hafi ráðist allt of mikið á gengishagnaði af fjárfestingastarfsemi. Hin eiginlega grunnstarfsemi sparisjóða, að taka við innlánum og veita útlán til einstaklinga og lítilla fyrirtækja, féll í skuggann á fjárfestingarstarfseminni. Aukning eigin fjár gerði þeim kleift að styrkja sig en því miður báru þeir ekki á gæfu að draga úr áhættu og innleysa hagnað, til dæmis af hlutabréfaeign í Existu og eignarhlutum í öðrum fjármálafyrirtækjum. Sparisjóðsstjórarnir sátu sem fastast á hlutabréfum og fengu skellinn framan í sig þegar markaðir hrundu, ólíkt því sem gerðist í byrjun aldarinnar þegar flestir sparisjóðir seldu einmitt hlutabréf sín í Kaupþingi. SPM er ljóslifandi dæmi um stjórnunarmistök í fyrirtækjarekstri, sparisjóður sem tók allt of mikla áhættu og sat því í súpunni þegar tók að reyna á fjárhagslegan styrk fjármálafyrirtækja.

Funda með lánadrottnum SPM

Kringla heimsins er byggð geimverum

"Guð er ríkastur í heimi. Og svo koma geimverurnar, þær þurfa að kaupa sér mat," sagði sonur minn, fjögurra ára, sposkur. "Eru til geimverur?" spurði ég forviða og ekki laus við smá ótta. "Já, við erum geimverur. Okkar hnöttur er úti í geimi."

Enn af enn einum

Einu fréttirnar sem fjölmiðlar hafa borið af rekstri N1 á síðasta ári eru þær að forstjórinn fékk 30 milljónir í árslaun og það skilaði 1,1 milljarðs króna tapi. Enda er það kannski ekki hlutverk fjölmiðla að flytja jákvæðar fréttir af óvinsælu fyrirtæki.

Ég ákvað því að renna yfir ársreikninginn og var þar margt sem vakti athygli mína. Í fyrsta lagi var eiginfjárhlutfall félagsins 25% í árslok. Það hlýtur að vera leitun að íslensku stórfyrirtæki sem ber svo hátt hlutfall um þessar mundir. Enginn fyrirvari var frá endurskoðendum sem er annað "styrkleikamerki" og þá eru allar langtímaskuldir í íslenskum krónum. Fjárhagslegur styrkur kann þó að vera verulega ofmetinn þegar horft er til viðskiptavildar sem er tæpur fimmtungur af efnahagsreikningi. Ef viðskiptavildin er öll tekin í burtu færi eiginfjárhlutfallið niður í 7%. Hún er þó minni en eigið fé félagsins, meira en verður sagt um mörg önnur fyrirtæki.

N1 einblínir á olíuverslun, neytendavöru osfrv. og er ekkert smáfyrirtæki á íslenskan mælikvarða. Velta þess er hartnær 80% af veltu Haga. Þegar rekstur ársins 2008 eða borin saman við 2007 kemur í ljós að álagning og framlegð fóru lækkandi á sama tíma og velta jókst umtalsvert. Álagning (sala/kostnaðarverð seldra vara) dregst harkalega saman á milli ára, eða úr 35,4% í 27,4%. N1 birtir ekki upplýsingar um vörusölu eftir einstökum þáttum starfseminnar þannig að ekki verður úr þessu lesið hvort álagning af eldsneytissölu hafi verið minnka. Hins vegar bregður svo við á fyrstu tveimur mánuðum þessa árs þá rýkur álagningin upp í 42%, borið saman við sama tímabil í fyrra.

Ef álagningin gefur ágæta mynd af einstökum rekstrarsviðum má áætla að álagning vegna eldsneytissölu hafi verið að hækka á allra síðustu mánuðum.

Smásöluverslun í landinu á undir högg að sækja. Veikburða fyrirtæki í verslun týna tölunni eins og tölur um gjaldþrot fyrirtækja bera vitni um. Ef N1 nær að halda sjó verður það í lykilstöðu í verslun og þjónustu á næstu árum. Á næstu tveimur árum eru nær allar langtímaskuldir til greiðslu og veltur því mikið á að félagið nái að endurfjármagna sig, einkum á árinu 2011.

Stóru félögin vilja ekki skila ársreikningum sínum

Ólíkt hafast menn að

Á sama tíma og fjölmargir skuldabréfaútgendur í Kauphöll Íslands hlaupa í felur með ársreikninga síðasta árs, og bera fyrir sig einkennileg ákvæði verðbréfaviðskiptalaga, fer smásölurisinn N1 allt aðra leið. Hann ætlar að auka upplýsingagjöf til fjárfesta með því að birta rekstraryfirlit á tveggja mánaða fresti. Fjárfestar í öllum flokkum hljóta að fagna þessari nýbreytni.

Þannig skilaði N1 tæplega hálfum milljarði króna í hagnað fyrir skatt á fyrstu tveimur mánuðum ársins. Rekstrarhagnaður fyrir afskriftir (EBITDA) nam 211 milljónum kr.

Dregur úr gegnsæi

Það ber að taka undir orð Kára Arnórs að þessir skuldabréfaútgendur eru ekki að fegra stöðu sína með því að koma sér hjá því að birta ársreikninga sína. Þetta eru að mestu leyti útgefendur sem voru með hlutabréf sín skráð í Kauphöllina fyrir hrunið. Meira að segja Landic, sem var einungis með skuldabréf skráð, birti reikninga sína á sex mánaða fresti. Á þessum tímum er það óþægilegt fyrir eigendur skuldabréfa, eins og lífeyrissjóði, fjárfesta (hluthafa) og almenning að þessi fyrirtæki skuli beita þessu lagaákvæði. Með þessu er verið að draga úr upplýsingagjöf og gegnsæi á víðsjárverðum tímum.

„Yfirlýsing um tæknilegt gjaldþrot"