Umfjöllun og auglýsingar

Í helgarblaði Fréttablaðsins er sagt frá sektargreiðslum sem samkeppniseftirlitið hefur lagt á Símann eftir að fyrirtækið kippti fótunum undan litlu fjarskiptafyrirtæki árið 2007. Eigandi litla félagsins segir að grunnur fyrirtækisins hafi horfið við þetta og þrátt fyrir að hann hefði getað farið fram á gjaldþrot kaus hann að forðast það.

Ef eitthvað er spaugilegt við þessa frétt þá er það sennilega heilsíðuauglýsingin frá Símanum sem liggur hægramegin við fréttina. Símamenn eru eflaust alveg í skýjunum yfir þessu!

Þetta minnti mig aðeins á umfjöllun Fréttablaðsins um Baugsmálið snemma árs árið 2006. Tvo daga í röð var umfjöllun af réttarhöldum í Baugsmálinu eins og "klausa innan í opnuauglýsingu frá Bónus ... Stór Bónusauglýsing vinstra megin við hana og heilsíðuauglýsing frá fyrirtækinu hægra megin. Þetta getur varla verið tilviljun, svona tvo daga í röð," segir Ólafur Teitur Guðnason í bókinni Fjölmiðlar 2006.

Gert að greiða 150 milljónir

Hringlandaháttur með vaskinn

Fyrirhugaðar skattkerfisbreytingar eru dæmi um bagaleg vinnubrögð meirihlutans á Alþingi. Þegar innan við tvær vikur eru til áramóta er ákveðið að breyta áður boðum breytingum á virðisaukanum og þótti mörgum nóg um þann skamma fyrirvara sem atvinnulífinu var gefinn til að bregðast við. Þeir sem selja út virðisaukaskattsskylda vörur og þjónustu vita varla hvort vaskurinn hækki í 25,0% eða í 25,5% um áramótin. Pólitíkusarnir gleyma þeim kostnaði og þeirri vinnu sem bíða atvinnulífsins við þessar breytingar, t.d. uppfærsla á öllum kassakerfum landsins.

Hækkun virðisaukans um eitt prósentustig í efra þrepinu þýðir væntanlega að smásalinn þarf að hækka vöruna um 0,8% til þess að halda óbreyttum hlut. Enn einn bensíndropinn á verðbólgubálið.

Breytingar á skattatillögunum

Fortíðardraugur MP Banka

MP Banki sendi frá sér enn eina athyglisverða yfirlýsinguna í fyrradag. Í yfirlýsingunni segir m.a: „MP Banki seldi ekki Exeter stofnfjárbréf í Byr á yfirverði og fékk ekki lán í Byr fyrir Exeter.“ 

 Skiptum þessari tilvitnun í tvær fullyrðingar:

1. MP Banki seldi ekki Exeter stofnfjárbréf í Byr á yfirverði

2. MP Banki fékk ekki lán í Byr fyrir Exeter

 

Við nánari skoðun kemur í ljós að fullyrðingarnar eru báðar nokkuð sérstakar. Hvað fyrri fullyrðinguna varðar, þá er nokkuð ljóst að MP Banki seldi Exeter Holdings stofnfjárbréf þann 7. október í fyrra fyrir um 800 milljónir. Gengið í viðskiptunum var í kringum 1,6 krónur á hlut m.v. uppreiknað stofnfé. Það gefur eitt hæsta gengi sem fengist hefur fyrir stofnfjárbréf í Byr ef tekin eru inn áhrif arðgreiðslna og endurmats stofnfjár en þetta viðskiptagengi virðist hafa tekið mið af viðskiptum sem áttu sér stað fyrir lokun markaðar með stofnfjárbréf Byrs síðla sumars 2008 (þá hoppaði gengið allt í einu úr ca 1.2-1.3 í 1.6 í sáralitlum viðskiptum rétt áður en stefnan var sett á hlutafjárvæðingu sparisjóðsins). 

Sem sagt, MP Banki seldi bréf í Byr á hæsta gengi sem fengist hefur fyrir stofnfjárbréf í Byr (m.t.t. arðgreiðslna 2008, sem að sjálfsögðu lækkuðu verðið). Þetta gerðist degi eftir að neyðarlögin voru sett. Skyldu menn hafa talið að neyðarlögin væru líkleg til að hækka verð fjármálafyrirtækja? Er það tilviljun að stjórnarmaður Exeter á þessum tíma var Ágúst Sindri Karlsson sem var stjórnarmaður í MP Banka fram á sumar 2008 og hluthafi í MP Banka þegar viðskiptin áttu sér stað.  Er það tilviljun Byr skyldi lána fyrir þessum viðskiptum? Það er vitað út frá yfirlýsingu að Jón Þorsteinn Jónsson, stjórnarformaður Byrs á þessum tíma, hafði fengið mikla peninga að láni frá MP og var persónulega ábyrgur fyrir greiðslu á þeim fjármunum. Skyldu aðrir stofnfjáreigendur í Byr hafa getað selt Exeter Holdings með sömu lánafyrirgreiðslu frá Byr?

 

Eigið fé Byrs skv. ársreikningi 2008 var rúmir sextán milljarðar. Það verð sem notað var í viðskiptum MP og Exeter Holdings gefur til kynna að verðmæti Byrs hafi verið áætlað 48-50 milljarðar. Markaðsverðmæti sparisjóðsins var því talið vera þrisvar sinnum hærra en bókfært virði eigin fjár um áramót (price-to-book hlutfall)! Meira að segja í góðærinu voru fáir sem engir tilbúnir að meta bankana á hærra hlutfalli en 2,5 og á þeim tíma sem viðskiptin áttu sér stað mátti um alla Evrópu finna hrúgu af fjármálastofnunum sem metnar voru á undir einum, t.d. Danske Bank, Swedbank, Storebrand, Commerzbank o.fl.. Hvernig stendur á því að mönnum dettur enn í hug að halda því fram að ekki hafi verið um yfirverð að ræða í tilviki Byrs? Hvernig getur stjórnarformaður MP Banka og aðaleigandi, sem hefur lýst sér sem áhættufælnum og yfirveguðum fjárfesti, haldið þessu fram?

Skoðum þá seinni fullyrðinguna „MP Banki fékk ekki lán í Byr fyrir Exeter“. Skv. frétt DV frá 27. nóvember sl. lét Margeir Pétursson hafa eftir sér við blaðamann DV:  „Ég staðfesti að við höfðum milligöngu um þessi viðskipti og að þau voru boðin með fjármögnun“

Hvernig ber að skilja yfirlýsingu MP frá því í gær m.v. orð Margeirs frá 27. nóvember? Jú, það er hárrétt að MP Banki hafi ekki fengið lán í Byr, enda var MP Banki ekki að kaupa bréfin - MP Banki var að selja bréfin. Til þess þurfti fjármögnun og hafði MP Banki milligöngu um að viðskiptin voru boðin með fjármögnun. Hvað þýðir að „hafa milligöngu um að viðskiptin voru boðin með fjármögnun“?

 

Skv. yfirlýsingu MP Banka hefur hann samúð með stofnfjáreigendum. Það er í sjálfu sér gott mál, ekki hvað síst nú í jólamánuðinum. Líklega væri þó affarasælast fyrir alla, hvort sem þeir koma fram fyrir Byr, MP eða aðra, ef menn færu að segja satt og hættu að snúa út úr. Hins vegar trúir maður því naumast að samhugur stofnfjáreigenda í BYR til bankans sem seldi bréfin sín korteri eftir hrun sé gagnkvæmur.

Hinir síðustu koma fyrstir

Á góðæristímum voru fjárfestar fáskiptir gagnvart hlutabréfum Össurar. Nær allir voru sammála um að fyrirtækið væri undirverðlagt en hins vegar reyndist lengstum arðbærara að kaupa bankabréf fremur en bréf vel rekinna rekstrarfélaga. Meira að segja var betra að setja peningana sína í hina illræmdu peningamarkaðssjóði og hirða "auðfengna" 18% ávöxtun.

Í dag hefur Össur lokið við vel heppnaða skráningu í Kauphöllina í Kaupmannahöfn, situr á sjö milljarða króna sjóði og byggir brú á milli bygginga í Grjóthálsinum. Engin furða að Össur er orðið eitt vinsælasta fyrirtæki landsins. Útrásarfyrirtæki sem stendur undir nafni.

Mælir með kaupum á bréfum Össurar

60% stærri en hagkerfið

Með birtingu stofnefnahags Landsbankans er búið að reisa þrjá banka úr rústum hina föllnu útrásarbanka. Þeir eru ekki svipur hjá sjón miðað við það sem gömlu bankarnir voru þegar "best" lét; þannig var Kaupþing þrisvar sinnum stærri en nýju bankarnir eru nú til samans. Hins vegar er fróðlegt að hafa það í huga að heildareignir Landsbankans, Arions og Íslandsbanka eru samt sem áður ríflega 60% meiri en sem nemur áætlaðri landsframleiðslu þessa árs. Heildareignir bankanna voru rúmir 2.240 milljarðar um síðustu áramót. Við þetta bætast svo sparisjóðir og önnur fjármálafyrirtæki. Landsbankinn er langstærsti banki landsins, með helmingi stærri efnahagsreikning en Arion og Íslandsbanki.

Vekur það upp spurningar um áhættu hagkerfisins af fjármálageiranum. Er bankakerfið ekki enn of stórt miðað við stærð hagkerfisins eða er óumflýjanlegt í litlu hagkerfi sem Íslandi að bankar séu stórir í samanburði við það? Það er fremur augljóst, að mínu mati, að bankarnir megi við litlum skakkaföllum og því sé m.a. nauðsynlegt að auka hagræðingu í fjármálageiranum með samrunum og fækkun útibúa. Í þessu sambandi hlýtur að blasa við að Arion og Íslandsbanki renni saman í eina sæng, fyrr en síðar.

Heildareignir Landsbankans 944 milljarðar

Þetta er bara misskilningur

Frá því að íslensk stjórnvöld leituðu á náðir Alþjóða gjaldeyrissjóðsins höfum við verið í efnahagslegri gjörgæslu. Vafasamt er að tala um að Ísland sé fullvalda ríki í efnahagslegum skilningi þegar alþjóðleg stofnun stýrir framkvæmdavaldinu eins og strengjabrúðu. Er þetta auðvitað ömurleg staða en kannski væri hún enn verri ef núverandi valdhafar ætluðu sér að reyna að koma okkur út úr vandanum upp á eigin spýtur. Tíminn einn mun leiða það í ljós.

Sýnu verra er þó að hafa hrokafulla erlenda embættismenn vomandi yfir sér. Nýlega ummæli forsvarsmanna AGS um brottflutninga Íslendinga frá landinu benda til þess að kaldlyndir og tilfinningasnauðir embættismenn haldi á málum Íslendinga. Skil ekki af hverju sendifulltrúi AGS heldur ekki kjafti um lýðfræðileg málefni. Eða er þetta of nátengt hagfræðinni? Ef við ætlum að vinna okkur úr vandanum þarf að hvert mannsbarn að leggjast á árarnar.   

Flanagan: Icesave í fjórða sæti

Var FL fallið á útmánuðum 2007?

Á átján mánaða tímabili, frá miðju ári 2007 til ársloka 2008, tapaði FL Group um það bil 450 milljörðum króna. Mikið hefur verið fjallað um takmarkalausan rekstrarkostnað félagsins á árinu 2007 og virðast sumir halda að kostnaður hafi átt einhvern þátt í falli félagsins. Eins og þekktur bankastjórnandi sagði þá skiptir rekstarkostnaður engu máli þegar vel gengur og höfðu takmörkuð í tilfelli FL.

Það voru fjárfestingar FL í fjármálafyrirtækjum snemma á árinu 2007 sem felldu síðar fyrirtækið. Þar bar fyrst að nefna kaup félagsins á 3% hlut í Commerzbank á fyrstu mánuðum ársins sem ráðist var í þegar fyrstu áhrifa af undirmálslánunum tók að gæta í Bandaríkjunum. Félagið hélt áfram að kaupa í þýska bankanum fram á haust á sama tíma og markaðsverðmæti bankans hrapaði. Þó hefði mátt halda að Commerzbank hefði verið smávægilegur hluti af eignasafninu, enda var aðeins tvívegis minnst á þýska bankann í ársskýrslu FL fyrir árið 2007. Hannes Smárason og Jón Ásgeir tryggðu sér svo yfirráð yfir banka um vorið þegar FL eignaðist tæpan þriðjung í Glitni. Glitnir var svo fyrsti bankinn til að falla haustið 2008. 

Efnahagsreikningur FL Group bólgnaði út 60% á árinu 2007 og skuldir ríflega tvöfölduðust. Utan efnahagsreiknings voru svo miklar skuldbindingar vegna framvirkra samninga. Félagið var strax komið í afar erfiða stöðu áður en bólan náði hámarki á Íslandi í júlí 2007. Stórfelld eignasala og björgunaraðgerðir í þágu eigenda Baugs í lok árs skiluðu þar engu.

Forsvarsmenn FL Group voru reyndar ekki þeir einu sem skynjuðu ranglega aðstæður á fjármálamörkuðum á fyrri hluta ársins 2007. Kaupþing ætlaði sér í risayfirtöku á NIBC í Hollandi en féll frá því þegar lánsfjármarkaðir höfðu þurrkast upp.

350 milljarða tap Stoða

Óvinsæll seðlabankastjóri

Fyrrverandi seðlabankastjóri, hinn norski Svein Harald Øygard, er ekki sá vinsælasti í bankaútibúum landsins. Alla vega eru vélarnar sem telja seðla í útibúum Kaupþings ekki að fíla þann norska og spýta út sér nýju þúsundköllunum sem hann hefur gefið út. Þær fúlsa hins vegar ekki við Íslendingunum sem stýrt hafa peningastefnu landsins undanfarin ár.

Dýrkeyptur frímerkjaarður

Fjármálaeftirlitið hefur til skoðunar hvort Straumur og Magnús Þorsteinsson, fyrrverandi stjórnarformaður Eimskipafélagsins, hafi með mögulegum sýndarviðskiptum forðað Straumi frá yfirtökuskyldu á Icelandic Group á erfiðum tímum í árslok 2007. Ef satt reynist þá er þetta blaut tuska í andlit hinna 20 þúsund fyrrum hluthafa í Icelandic sem sáu hlutabréf sín hrynja í verði á fyrri hluta ársins 2008.

Því verður að halda til haga að það var einmitt Straumur sem gerði margan manninn að hluthafa í Icelandic Group án þess að fjárfestar hefðu kært sig um það. Um var að ræða einhverja furðulegustu arðgreiðslu Íslandssögunar þegar Straumur greiddi árið 2006 hluthöfum sínum m.a. arð, alls 350 milljónir króna í formi hlutabréfa sem bankinn átti í Icelandic Group. Þessi ákvörðun stjórnenda Straums (og auðvitað hluthafanna sjálfra sem samþykktu tillögu stjórnarinnar) var umdeild því bankinn var að losa sig við illseljanleg bréf og það sem meira var að bjarga Icelandic Group frá mögulegri afskráningu þar sem félagið uppfyllti ekki skilyrði Kauphallar um lágmarksfjölda hluthafa. Í einu vetfangi varð Icelandic þriðja fjölmennasta almenningshlutafélag landsins á eftir Kaupþingi og Landsbankum!

 Í flestum tilvika voru hlutabréfin, sem hluthafarnir fengu, svo lítils virði að þau dugðu ekki fyrir viðskiptakostnaði. Þannig fékk hluthafi sem átti eina milljón króna í Straumi hlutabréf í IG sem metin voru 1.800 krónur að markaðsvirði. Þess vegna var talað um "frímerkjaarð".

Skilanefndarmenn matvinnungar

Gríðarlegum verðmætum hefur tekist að bjarga eftir bankahrunið með því halda í eignir í stað þess að selja þær á brunaútsölu eins og margir óttuðust að raunin yrði í því upplausnarástandi sem ríkti í lok árs 2008. Þessu er eflaust ekki endilega útsjónarsemi lögfræðinganna í skilanefndunum að þakka heldur miklu fremur þeim viðsnúningi sem hefur orðið á fjármálamörkuðum á árinu og væntingar um að tekist hafi að ráða við fjármálakreppuna. En það breytir því ekki að aðferðafræðin reyndist rétt; halda í eignir í stað þess að selja þær á tombóluverði.

Því miður tókst ekki í öllum tilvikum að forða eignum hinna föllnu banka frá hákörlum. Glitnir í Noregi er versta dæmið um það en sú saga hefur verið reifuð á þessari bloggsíðu. Þar sexfaldist virði bankans á þremur mánuðum eftir að norsku sparisjóðirnir hirtu hann.

220 milljörðum bjargað